lúc Tết Nguyên đán Quý Mão phả khá sau lưng, theo các con phố nội đồng ở phố Mỹ Lạc (huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An), tôi sắm tới vườn mai của anh Nguyễn Quỳnh Quốc Phong với Hy vọng tìm lại những nghệ nhân gạo cội trong nghề sửa mai.

Ông Tư Triều (Dương Văn Triều, Long An), một nghệ nhân gạo cội trong nghề sửa mai vàng nhị ngọc toàn, vẫn cái nón lá và chiếc áo khoát bạc màu đang lụi cụi, cần mẫn bên cây mai cao quá đầu người đang cần sửa an táng.

Nghề sửa mai - cha truyền con nối

Có thể nhắc, trong các vườn mai cổ ở Long An, vườn mai của anh Phong đứng nhất, nhì. Tuy số lượng chỉ khoảng 200 gốc mai, nhưng đây là những cây mai cổ thụ có tuổi thọ vài chục năm. Thậm chí, có những cây mai 100 năm tuổi. Nhiều cây mai cao 3 – 4m, muốn sửa tàng, nghệ nhân phải bắt thang.

Đây là vườn mai cổ anh Phong bỏ hàng tỷ đồng để lùng mua về kinh doanh vào mỗi dịp lễ, Tết. Anh không bán mà chỉ cho thuê mai với giá thuê lên tới vài chục triệu đồng/cây.

Chính vì mục đích cho thuê mai chơi Tết, để có cây mai đẹp, trị giá kinh tế cao, anh Phong phải thuê nghệ nhân tới sửa mai. Ông Tư Triều là một trong vài nghệ nhân cây kiểng được anh Phong thuê sửa mai vòng vo năm.

ko ai nhớ nghề sửa mai có tự bao giờ và ai là người Việc trước tiên khai sinh ra nghề. Phổ biến bậc cao niên kể lại, nghề sửa mai có trăm năm qua. Và hiện là nghề thủ công có tiền công cao nhất so với các nghề thủ công khác.

"Trước đây, ba tôi làm nghề sửa mai. Ông dắt tôi theo làm riết rồi tôi quen việc. Được cái nghề sửa mai cũng sống khỏe và tôi cũng yêu nghề nên bám riết cho tới giờ", ông Tư Triều giãi bày.

Theo ông Tư Triều, hiện 2 người con trai của ông cũng đang theo nghề sửa mai. Cứ vào mùa sửa mai Tết, cha con ông chia nhau mỗi người mỗi ngả kiếm tiền.

Nghệ nhân Nguyễn Hoàng Tuấn, Chủ nhiệm CLB Mai vàng Sa Đéc (Đồng Tháp) cũng cho biết, nghề sửa mai là nghề cha truyền con nối. Người thợ sửa mai phải đam mê với nghề. Việc cha truyền con nối sẽ tạo điều kiện cho người đi sau dễ thành công với nghề hơn.

=== > Tham khảo thêm Cách chăm sóc mai nhị ngọc toàn

Công phu nghề sửa mai

Theo ông Tư Triều, khi trồng mai vàng để chơi kiểng, cần phải thành thạo các công nghệ căng kéo, cắt tỉa, uốn nắn, neo, cảo, quấn dây đồng, đục, khoét,… để cho ra một cây mai có dáng đẹp và trị giá. Mà công việc này chỉ có… nghệ nhân mới làm được.

Hiện, người làm nghề sửa mai chia làm hai nhóm: nhóm chuyên sửa các loại mai đơn giản, như tạo chôn cất và đội ngũ sửa mai nghệ thuật như mai Bonsai, mai cổ. Đặc biệt, đội ngũ chuyên về bonsai, mai cổ đòi hỏi người thợ phải có tay nghề điêu luyện. Thường là những nghệ nhân có giải thưởng cao.

Trong giai đoạn tạo tác, các nghệ nhân dựa vào dáng cây bỗng dưng để cắt tỉa, uốn sửa. Đôi khi đưa cả những triết lý cuộc sống vào trong tác phẩm.

"Trước khi bắt tay sửa mai, nghệ nhân phải định hình cây phôi, cho vô một dáng thế và chọn cành phù hợp vị trí trên cây", ông Tuấn giảng giải thêm.

Một cây mai giá trị bạc tỷ, tuổi thọ cả 100 năm nên các nghệ nhân cực kỳ chu đáo và cẩn thận trong từng nhát đục, nhát kéo trong công đoạn tạo tác.

Muốn trở nên người sửa mai lành nghề, chí ít phải gắn bó với nghề trong khoảng vài năm trở lên. Tuy nhiên, nghề này không chỉ dành riêng cho người lớn tuổi mà người trẻ vẫn có thể trở nên nghệ nhân lý tưởng. Điều quan yếu là phải yêu thích và có năng khiếu.

=== > Nhận định thêm: Phôi mai vàng là gì? Thời gian phôi mai vàng tồn tại

Một cây mai đã được những người thợ trong nghề sửa mai tạo dáng. Ảnh: è Đáng

Anh Lê Xuân Đài (Pan City Bonsai, TP.HCM), một doanh nghiệp chuyên nhận sửa mai, kiểng cho biết, vào cuối năm rất nhiều gia đình có nhu cầu chỉnh sửa cây kiểng, nhất là mai vàng để vui xuân, đón Tết. Khi có nhu cầu, công ty cử thợ, thầy tới hỗ trợ.

"Nghề nào cũng có những vấn đề cố định. Nghề này rất cần sự cẩn thận, cẩn thận và nhiệt huyết với nghề. Các thợ được huấn luyện qua trường lớp", anh Đài chia sẻ.